فاژها در ماست
2020/10/01
ارسال شده توسط aida jalili
9.59k بازدید
فاژها
- باکتریوفاژها یا به اختصار، فاژها ویروسهایی هستند که باکتریها را مورد حمله قرار میدهند. این ویروسها، به سلول باکتریها چسبیده و مواد ژنتیکی خود را به درون باکتریها تزریق و گاهی اوقات باعث ایجاد خصوصیات جدیدی در سلول باکتریایی میشوند.
- همچنین گاهی در چند نسل همراه باکتریها تکثیر میشوند، بدون اینکه در رشد و فعالیتهای عادی سلول مشکلی ایجاد نمایند که در این حالت به آنها فاژ معتدل (Temperate) گفته میشود، اما این فاژها گاهی، به صورت تهاجمی در آمده و سلول باکتری را متلاشی میکنند. در این حالت به آنها (Lysogenic) یعنی عامل متلاشی شدن میگویند. در صورت رخ دادن چنین اتفاقی، چون باکتریهای استارتر از میان میروند، نمیتوانند فعالیت معمول خود را انجام دهند و محصول معیوب خواهد شد.
- فاژها همیشه میزبانهای اختصاصی داشته و یک گونهی باکتریایی یا زیر گونههایی خاص از یک گونهی باکتریایی را مورد حمله قرار میدهند. لذا در صورتی که یک استارتر از چند زیرگونه (Strain) ساخته شده باشد و اصطلاحاً (Multiple strain) باشد مقاومت بیشتری در برابر فاژها خواهد داشت.
- استارترهای تکزیرگونه یا تکسویه را (Single strain) میگویند، که ریسک حمله فاژ به آنها بیشتر است اما معمولاً استفادههای تحقیقاتی داشته و در مقیاس صنعتی چندان متداول نمیباشند.
مبنای طبقه بندی فاژها
- مبنای طبقه بندی باکتریوفاژها نوع اسید نوکلئیک آنها و بعد از آن، شکل و ساختار آنها میباشد.
- در ﺳﺎل ۱۹۳۵ وﺟﻮد ﺑﺎﮐﺘﺮﯾﻮﻓﺎژ در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺷﯿﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ و آن زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ دو داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي Whitehead و Cox ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺳﺘﺎرﺗﺮ، (ﮐﺸﺖﻫﺎي آﻏﺎزﮔﺮ) را ﺑﺎ ﺣﻀﻮر فاژها ارﺗﺒﺎط دادﻧﺪ. (آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﻓﺎژ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﺟﺪي در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻟﺒﻨﯽ میباشد.)
- باکترﻳﻮﻓﺎﮊﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﻋﺪﻡ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎﮐﺘﺮﻱﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩی ﻣﺎﺳـﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻳﺎ ﻋﺪﻡ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻟﺨﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.( زﯾﺮا ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﺖ اﺳﺘﺎرﺗﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ و ﯾﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﯿﺪ ﻻﮐﺘﯿﮏ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺎرﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ) .
- ﻓﺎژﻫﺎي ﻻﮐﺘﻮﮐﻮﮐﻮس ﻻﮐﺘﯿﺲ اﻋﻀﺎء راﺳﺘﻪ Caudovirales ﻫﺴﺘﻨﺪ، اﯾﻦ راﺳﺘﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎي ﻣﯿﻮوﯾﺮﯾﺪه (ﺑﺎ دمﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ و ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﻮﻧﺪه)، ﺳﯿﻔﻮوﯾﺮﯾﺪه (ﺑﺎ دمﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﻮﻧﺪه) و ﭘﻮدووﯾﺮﯾﺪه (ﺑﺎ دمﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه) اﺳﺖ. از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن، ﻓﺎژﻫﺎي ۹۳۶، ۳۳۵p، ۲c ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﯽ و ﻣﺸﮑﻞﺳﺎز ﺑﺮاي ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻟﺒﻨﯽاﻧﺪ. ﻓﺎژﻫﺎي ﻻﮐﺘﻮﮐﻮﮐﻮﺳﯽ در ﺷﯿﺮ ﺧﺎم ﯾﺎﻓﺖ شده و در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺎﺳﺘﻮرﯾﺰاسیون ﻣﻘﺎوﻣﺖ میکنند.
منشاء ﺍﺻﻠﻲ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ به ﻓﺎﮊ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻟﺒﻨﻲ
- ﺷﻴﺮ ﺧﺎﻡ
- ﺁﺏ ﭘﻨﻴﺮ
- ﻫﻮﺍ
- ﺷﻴﺮ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺗﺨﻠﻴﻪی ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ
- استارترکالچر ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺑﻪ DNA ﻓﺎﮊﻱ
راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺎژ در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻟﺒﻨﯽ ﺗﺨﻤﯿﺮي
- ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﺨﺶ درﯾﺎﻓﺖ ﺷﯿﺮﺧﺎم و ﺑﺨﺶ ذﺧﯿﺮه از ﺑﺨﺶﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ
- اجتناب از جابهجایی ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﺨﺶ درﯾﺎﻓﺖ ﺷﯿﺮﺧﺎم، ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ
- اﯾﺰوﻟﻪﮐﺮدن اﺗﺎق آﻣﺎدهﺳﺎزي اﺳﺘﺎرﺗﺮ از ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪي و ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺜﺒﺖ ﻫﻮاي ﻓﯿﻠﺘﺮ ﺷﺪه، ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﻮﻟﯿﺪ آﺋﺮوﺳﻞﻫﺎي زﯾﺴﺘﯽ
- از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﻣﯿﮑﺮوبﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺎﺷﺸﯽ و ﻣﻮاد ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽﮐﻨﻨﺪهی ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﻓﯿﻠﺘﺮاﺳﯿﻮن ﻫﻮاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﺜﺒﺖ
- دوري ورودي ﻫﻮاي ﻓﯿﻠﺘﺮﻫﺎ از ﺳﯿﻠﻮﻫﺎي ﺷﯿﺮﺧﺎم و ﺗﺎﻧﮏ ﻫﺎي آبﭘﻨﯿﺮ
- چک ﮐﺮدن ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺎراﯾﯽ ﻓﯿﻠﺘﺮﻫﺎ
- اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﯿﻞهای (High Grade) در ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺨﺎزن و ﺗﺠﻬﯿﺰات
- ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽ ﻣﺨﺎزن ﻓﺮآوري ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﻔﺎده
- اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻣﺜﺒﺖ در ﻫﺪاﺳﭙﯿﺲ ﻣﺨﺎزن
- داﺷﺘﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﺴﺸﺘﻮ و ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽ دﻗﯿﻖ و ﻣﺪون
- اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺎدهی ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻨﺎﺳﺐ (ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺣﺎوي ﭘﺮاﺳﺘﯿﮏ اﺳﯿﺪ)
- ﺳﺮد ﮐﺮدن ﺳﺮﯾﻊ ﺷﯿﺮﺧﺎم ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از درﯾﺎﻓﺖ
- اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﮐﺸﺖ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻓﺎژ
- اﺳﺘﻔﺎده از DVI ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺎﺳﺎژ دادن و اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎرﺗﺮﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻓﺎژ
- روﺗﯿﺸﻦ اﺳﺘﺎرﺗﺮﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده
- اﺳﺘﻔﺎده از آب ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و ﺳﺎﻟﻢ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ
بهترین روش برای حذف فاژ در ماست
- بهترین روش برای حذف یک فاژ، حذف موقت میزبان آنها از محیط میباشد، لذا در کارخانهها علاوه بر بهکارگیری شرایط مناسب از نظر نظافت و ضد عفونی میبایست با فواصل زمانی مشخص، استارتر را تعویض نمود و استارتر بسیار مشابه با آن، اما متفاوت از نظر سویه های (و زیرگونه های) باکتریایی جایگزین نمود و مجدداً پس از مدتی، استارتر قبلی را استفاده کرد. (Rotation) به عنوان مثال میتوان در یک کارخانه مدت ۲۰ روز از یک استارتر و ۵ روز از استارتر آلترناتیو (جایگزین مشابه) استفاده کرد و سپس مجدداً به استارتر اصلی برگشت. این کار ریسک آلوده شدن به فاژ را شدیداً کاهش میدهد.
- از علائم آلوده شدن یک استارتر به فاژ در شرایطی که آلودگی تازه رخ داده است و تمام باکتریها هنوز آسیب ندیده اند، این است که محصول به طور نامنظم دچار افت کیفیت شده و در مراحل پیشرفته تر کل محصول معیوب خواهد شد.
تهیه و تنظیم: آیدا جلیلی
منابع:
۱. ﻣﺠﻠﻪ ﻣﯿﮑﺮوبﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﺰﺷﮑﯽ اﯾﺮان (ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎﮐﺘﺮﯾﻮﻓﺎژﻫﺎي ﺑﺎﮐﺘﺮيﻫﺎي ﻻﮐﺘﯿﮏ از ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻟﺒﻨﯽ / اﻟﻨﺎز ﺷﮑﺮاﻧﯽ، ﻣﺠﯿﺪ ﺑﻮذري، اﯾﺮج ﻧﺤﻮي، روﺣﺎ ﮐﺴﺮي ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻫﯽ /ﮔﺮوه زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺳﯽ، داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم، داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن / ﮔﺮوه زﯾﺴﺖﺷﻨﺎﺳﯽ، داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم ﭘﺎﺑﻪ، داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا / ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ۱۳۹۲ ﺷﻤﺎره۲ ﺳﺎل۷
۲. مقاله کاربرد باکتریوفاژها در صنایع لبنی / سید مسعود محمدی، حمید باغبانباشی، فریدون پور مفخمی، لیلا قاسمی / سال انتشار: ۱۳۹۸ / محل انتشار: سومین کنگره بینالمللی و بیست و ششمین کنگره ملی علوم و صنایع غذایی ایران
۳. ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻮﻓﺎﮊﻫﺎ ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻓﺮﺁﻭﺭﺩﻩﻫﺎﻱ ﻟﺒﻨﻲ ﺗﺨﻤﻴﺮﻱ (ﻣﺎﺳﺖ) / ﻧﺎﻡ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ(ﻣﺠﺮﻱ ﭘﺮﻭﮊﻩ): ﺟﻬﺎﺩﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﺸﻬﺪ، فائزه تجلی / اسفند ۱۳۸۷
۴. کانال تلگرامی @dairyscience
۵. کانال تلگرامی @LifeisMilk
دیدگاهتان را بنویسید